Gotisch Kapiteel
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Het bovenste, vaak versierde, deel van een zuil of pijler in de gotische bouwstijl.
Omschrijving
Kapitelen vormen de overgang tussen het dragende deel (zuil of pijler) en de architectuur die erop rust. In de gotische architectuur, die zich kenmerkt door spitsbogen, ribgewelven en een streven naar hoogte en luchtigheid, onderging het kapiteel veranderingen ten opzichte van eerdere bouwstijlen zoals de Romaanse architectuur. Waar Romaanse kapitelen vaak figuratieve voorstellingen bevatten, wordt het bladornament in de vroege gotiek beperkter en in de hooggotiek soms zelfs weggelaten. In de late gotiek kan het kapiteel met het colonnet (een dunne zuil) soms plaatsmaken voor een bundelpijler waarbij de schalken (smalle, uitspringende halve zuilen) zonder onderbreking doorlopen tot aan de gewelven.
Kenmerken en variatie
De gotische bouwstijl ontstond rond 1150 in Frankrijk. Hoewel de spitsboog en het ribgewelf al in de Romaanse architectuur voorkwamen, werden deze in de gotiek systematisch toegepast. Dit maakte een lichtere en hogere constructie mogelijk, waarbij de muren minder dragend waren en meer ruimte ontstond voor vensters. De aankleding van kapitelen varieerde gedurende de gotische periode. In de vroege gotiek vertoonden kapitelen nog enige gelijkenis met klassieke orden, maar deze kennis was grotendeels verloren gegaan. Later werd het bladornament rijker, om vervolgens in de hooggotiek weer soberder te worden. Naast kapitelen met bladwerk bestonden er in eerdere perioden ook andere typen, zoals teerlingkapitelen en korfkapitelen, hoewel de nadruk in de gotiek op plantaardige motieven kwam te liggen.
Vergelijkbare termen
Romaans Kapiteel
Gebruikte bronnen: